Yeni Azerbaycan Partisi Milletvekili Cavanşir Feyziyev : Cumhurbaşkanı Aliyev’den Türk Birliğine Yeni Katkı
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 22 Ekim 2025 tarihinde imzaladığı “Birinci Türkoloji Kurultayın 100. Yıldönümünün Kutlanması Hakkında” kararnamesiyle Türk dünyasının birlik ve dayanışma sürecine tarihi bir katkı sundu.
1926 yılında Bakü’deki İsmailiyye Sarayı’nda düzenlenen Birinci Türkoloji Kurultayı, Türk dilli halklar arasında dil, edebiyat, tarih, etnografya ve eğitim alanlarında iş birliğinin bilimsel temellerini atmış, dönemin önde gelen isimleri Fuad Köprülüzade, Bekir Çobanzade, Vasili Bartold, Hənəfi Zeynallı, Əhməd Baytursunov gibi bilim insanlarının iştirakı ilə beynəlxalq səviyyədə böyük əhəmiyyət qazanmışdı.
Kurultayda ortak Türk alfabesi, terminoloji uyum, dil sınıflandırması ve ortak edebi dilin oluşturulması gibi konular ele alınmış, Türk halklarının eğitim sistemlerinin uyumlaştırılması və elmi əməkdaşlığın əsas prinsipləri müəyyən edilmişdi.
Sovyet dönemi baskıları sonucu kurultayın önde gelen isimleri 1930’lu yıllarda ağır bedeller ödemiş, Türkoloji ilminin gelişimi uzun süre engellenmişti. Ancak bu ideyalar halkın hafızasından silinmemiş, sonraki yıllarda akademik Ziya Bünyadov və professor Adil Babayev kimi alimlər tərəfindən yeniden canlandırılmıştır.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in imzaladığı kararname, yalnızca yüz yıl önceki bu tarihi olayın anılmasını deyil, aynı zamanda Türkoloji biliminin modern gelişim stratejisinin belirlenmesini də hədəfləyir. Bu təşəbbüs Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində ortaq dil və elm siyasətinin vahid platformada əlaqələndirilməsinə yönəlmiş konseptual addım kimi qiymətləndirilir.
Günümüzde Latin qrafikasına əsaslanan ortaq yazı sisteminə keçid yenidən aktuallaşmışdır. Azərbaycan və Türkiyənin təcrübəsi Qazaxıstan və Özbəkistan üçün dəyərli nümunə təşkil edir və ümumtürk yazı sisteminin elmi bazasını möhkəmləndirir.
Ortak alfabe yalnız texniki məsələ deyil, həm də ortaq kimliyin, mədəni yaddaşın və mənəvi inteqrasiyanın simvoludur. Bu baxımdan Prezident İlham Əliyevin imzaladığı sərəncam Türk dünyasının gələcək elmi-mədəni inkişafının istiqamətini müəyyənləşdirən strateji sənəd kimi qəbul edilir.
Bir əsr əvvəl Bakıda təməli qoyulan “ortaq dil, ortaq əlifba və ortaq mədəniyyət” ideyaları bu gün Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi sayəsində XXI əsrin elmi reallığına çevrilərək Türk dünyasının yeni inkişaf mərhələsinə yol açır.
Bu qərar təkcə bir yubiley tədbiri deyil, həm də tarixi ədalətin bərpası və böyük Türk birliyinin möhkəmlənməsi yolunda atılmış mühüm addımdır.
